Nijverheidsspoor Merksem: het trace in 2014
Far-west (kp 0.000) - L12/25/27A (kp 1.900)
In 1878 werd het nijverheidsspoor geopend en de oorsprong van deze lijn was gelegen aan een privé-spooraansluiting op de lijn Antwerpen-Roosendaal die we nu als lijn 12 kennen. Omwille van de bouw van de ring rond Antwerpen kon men deze aansluiting niet meer gebruiken en moest men het beginpunt van het nijverheidsspoor tweemaal noordelijker inplanten om de aansluiting op het NMBS-net te kunnen garanderen.
In 2014 beginnen we onze reis langs het nijverheidsspoortracé net buiten bundel Far-West. Wissel 201, op de voorgrond, gaf destijds de mogelijkheid om naar Merksem te rijden of
het bedrijf Zuidnatie te bedienen.
De eerste 800 meter van het tracé maakten feitelijk van oudsher deel uit van de verbindingslijn tussen station Antwerpen Dokken en Stapelplaatsen en bundel Far-West. Dankzij de
komst van enkele magazijnen van Hessenatie ter hoogte van Straatsburgdok werd er net voor de T-splitsing Groenendaallaan/Vosseschijnstraat een wissel gestoken om de magazijnen aan te
sluiten op het verbindingsspoor. In 1967 zou men dit bedieningsspoor doortrekken tot de nijverheidslijn.
Het verbindingsspoor werd rond 1995 opgebroken toen de oude Straatsburgbrug (een basculebrug met een dubbelsporig verstrengeld spoor) werd vervangen door een vast exemplaar.
Dit had tot gevolg dat de oorsprong van het nijverheidslijntje nogmaals werd opgeschoven richting bundel Far-West
Verderop (kp 1.300) komen we langs het Straatsburgdok, dit dok is een verbindingsdok tussen het Albertkanaal en de rest van de Antwerpse haven en wordt gebruikt als schuildok voor de
binnenvaart. Tot op vandaag kan je nog sporen ontdokken van een vroegere spooraansluiting naar een van de magazijnen van Hessenatie. In 1966 werd het bedieningsspoor van
Hessenatie doorgetrokken tot aan het overgavestation Merksem-Ijskelder. Op deze manier kon men de nijverheidslijn verbinding met het NMBS net.
Aan het begin van het Albertkanaal (kp 1.6) duiken we onder de drukke Noorderlaan en zien we voor ons de bruggen van Lijn 12, 25, 27A.
Net na de bruggen van lijn 12, 25, 27 (die omwille van de verbredingswerken van het Albertkanaal ook vervangen moeten worden), komen we quasi onmiddellijk de Antwerpse ring tegen.
Op de plaats van de Antwerpse ring lag vroeger het overgave station Merksem-Ijskelder. Tussen de Antwerpse ring en de Ijzerlaan (kp 2.300) lag richting binnenland de stelplaats Merksem-Ijskelder.
Omdat we na de brug over de Ijzerlaan op het historisch tracé van de nijverheidslaan zitten is het niet onlogisch dat hier vroeger verscheidene spooraansluitingen lagen.
Anno 2014 kan je mits veel fantastie 1 vroegere aansluiting terugvinden.
Op dit relatief kort stukje spoor hebben ooit 10 aansluitingen gelegen. Samen met het groot dok lag het middelpunt van spoorchaos hier. Op deze plaats lag vroeger een kleine bundel van 2 sporen voor het plaatsen van wagons en het uitvoeren van rangeringen. Deze bundel is actief gebleven tot 1996. In dat jaar verliet de boerenbond als voorlaatste klant het nijverheidsspoor. Het tweede spoor is in 2010 opgebroken.
Enkele decennia was de omgeving van het groot en het klein dok omgeven door stukken straatspoor, draaischijven en bedieningssporen naar de bedrijven. Dankzij de heraanleg van de kaaien zijn de meeste sporen van dit grootse verleden helaas grotendeels uitgewist. In 2014 werd van de omgeving groot/klein dok enkel nog de ophaalbrug gebruikt om het laatste bedrijf, de Antwerpse Metalen, te bereiken. Tot 1957 was deze ophaalbrug uitgerust met maar liefst 3 sporen! Op deze manier kon de goederentram de boerenbond (nu AVEVE) bereiken.
Het NMVB en NMBS net is altijd geëindigd aan de overgavebundel ter hoogte van het bedrijf Antwerpse Metalen. Het spoornet liep hier vroeger nog door richting Toekomstlaan en tot een eindje na de Kruiningenstraat. Dit spoornet van naar schatting 2km werd aangelegd én bediend door een coöperatieve van de aangeslotenen. Hoewel het aantal wagons richting Antwerpse Metalen de laatste jaren aan de lage kant was bleef het omloopspoor bestaan. Door de drukke verkeerssituatie langsheen de nijverheidsspoorlijn was het immers te gevaarlijk om de bediening uit te voeren door middel van een opdrukbeweging. De locomotief moest ten allen tijden vooraan staan!